วิธีการทำระนาด


ขั้นตอนกระบวนการผลิตและวิธีทำ

ขั้นที่ ๑    การทำรางระนาด
                               นำแผ่นไม้หนา ๑  นิ้วครึ่ง  กว้าง ๑๒ นิ้ว ยาว ๑.๓๐ เมตร.  เหมือนกันจำนวน ๒ แผ่น  ใช้ดินสอวาดตามความโค้งของรูปไม้กระสวนแล้วไปเลื่อยออกด้วยเลื่อยมือ ให้ได้รูปโค้งของรางระนาด  ใช้เลื่อยตัดรูปโค้งตามรอยเส้นที่วาดไว้  ส่วนหัวกับท้ายตัดเอียง ประมาณ ๔๕ องศา เมื่อเสร็จแล้วนำไปแต่งให้กระพุ้งด้านในเว้าออกโดยวิธีขุดท้องของระนาดโดยใช้กบไฟฟ้าค่อยๆ ไสเนื้อไม้ออกทีละน้อย  เมื่อทำกระพุ้งเว้าเสร็จแล้ว   นำไม้อัดหนา ๑๐ ม.ม. แปะใต้รางระนาดดัดให้ได้ตามความโค้งของรางระนาด เพื่อทำเป็นท้องระนาด
ขั้นที่ ๒  การทำโขนระนาด
                                แผ่นไม้ที่จะนำมาทำโขนระนาดมีความกว้างประมาณ ๑๐ นิ้ว ยาว ๑๘ นิ้ว และหนาประมาณ ๕ หุน จำนวน ๒  แผ่น นำมาไสด้วย กบไสไม้  ให้เรียบเสมอกันแล้วนำแบบพิมพ์    รูปโขนระนาดมาวางทาบบนแผ่นไม้ใช้ดินสอขีดเส้นตามแบบพิมพ์รูปโขนระนาด และนำไปเลื่อยตามรอยเส้นดินสอ เมื่อเสร็จใช้กระดาษทรายขัดให้เรียบใช้สิ่วตอก ลบเหลี่ยมตามขอบ นำไปประกอบเข้ากับรางระนาดส่วนหัวและท้ายเหมือนกันทั้งสองด้าน


            ขั้นที่ ๓  การทำฐานระนาด (เท้าระนาด)
                              ใช้ไม้หนา ๔ นิ้ว  กว้าง ๘ นิ้ว วาดลายฐาน  จำนวน ๒ แผ่น แผ่นแรกเป็น    รูปสี่เหลี่ยม นำไม้แผ่นแรกมาถากออกทั้ง  ๔  ด้าน  โดยใช้สิ่วถากจากด้านบนให้เล็กชันลงไปหาด้านล่างให้ด้านล่างมีขนาดเท่าเดิม  ต่อจากนั้นใช้สิ่วเล็กขุดเนื้อไม้ออก   แผ่นที่สอง  ใช้สิ่วแต่ง      ให้ลักษณะเหมือนไม้แผ่นแรกแต่ต้องให้ด้านล่างมีฐานเล็กกว่าด้านบน และให้ด้านล่างของไม้ชิ้น   ที่สองมีขนาดเท่ากัน  เมื่อเสร็จแล้วนำไปติดที่ใต้ท้องกึ่งกลางของรางระนาด ใช้ตะปูตอกยึดเพื่อ    ไม่หลุด
ขั้นที่ ๔   การเหลาลูกระนาด
                               ใช้ไม้เนื้อแข็งหนา ๑ ½ นิ้ว  ใช้ดินสอขีดเส้นกว้าง ๕ ซม.  ยาว ๔๐ ซม.  ลูกต้น และส่วนลูกท้ายกว้าง ๕ ซม. ยาว ๓๐ ซม.  ใช้เลื่อยผ่าตรงเส้นที่ขีดไว้  ตัดเป็นท่อน จำนวน ๒๑ ๒๒ ลูก
                               การไสข้างลูกระนาด  ต้องเริ่มไสด้านข้างให้เรียบและได้ระดับเท่ากันทั้งสองข้าง  วิธีการไส ต้องตีเส้นบนลูกระนาดทั้งสองข้างแล้วใช้กบไฟฟ้าไสเนื้อให้เรียบ และใช้กบมือไสต่อจนถึงแนวเส้นที่ตีไว้และนำไม้บรรทัดปรอทมาจับเพื่อเกิดความเที่ยงตรง
                               การปาดและตัดหัวท้ายของลูกระนาด  ให้ตัดเกลาหัวและท้ายของลูกระนาดให้มีความยาว คือ ลูกทั่งหรือลูกที่มีเสียงต่ำสุดให้ยาวประมาณ ๑๖ ๑๗ นิ้ว ส่วนลูกยอดหรือลูกที่มีเสียงสูงสุดให้ยาวประมาณ ๑๑ ๑๒ นิ้ว
ขั้นที่ ๕   การคว้านพื้นท้องของลูกระนาด
                               การคว้านพื้นท้องของลูกระนาด คือ การบากหรือการคว้านพื้นท้องลูกระนาดตรงกลางลูก  เพื่อปรับแต่งเสียงให้ได้ระดับตามความต้องการ 
                                วิธีคว้านพื้นท้องลูกระนาด ใช้สิ่วถากเนื้อไม้ออก ใช้กระดาษทรายขัดให้เรียบ
ขั้นที่  ๖    การเจาะรูสำหรับร้อยเชือก
                               การที่จะเจาะรูลูกระนาดเพื่อร้อยเชือกติดกันให้เป็นผืนระนาด จะต้องวัดขนาดของลูกทั่ง และลูกยอดโดยใช้ไม้บรรทัดตีเส้นแนวสำหรับเจาะรู  ตั้งแต่ลูกยอดทั้งสองข้าง และวัดความกว้างของลูกระนาดตรงแนวเส้นที่ขีดไว้ทุกลูก  ใช้ดินสอจุดตรงที่เจาะรูไว้บนเส้นที่ตีให้ห่างจากด้านข้างทั้งสองข้างมาหารูที่จะเจาะข้างละ ๑ ส่วน 
                                การเจาะรูในครั้งแรกจะใช้สว่านเล็กเจาะรู  ไม่ต้องเจาะให้พอดีกับเชือกเพราะจะทำให้ผิวไม้แตก  และเป็นขุย โดยเจาะด้วยสว่านเล็กนำก่อน  
ขั้นที่  ๗    ร้อยเชือกผืนระนาด
                               ผืนระนาด เป็นส่วนสำคัญที่สุดของระนาด  เพราะเป็นส่วนที่ทำให้เกิดเสียงดนตรีอันไพเราะ  เสียงของระนาดจะไพเราะน่าฟัง  ขึ้นอยู่กับฝีมือของผู้บรรเลง
                                ผืนระนาด  คือลูกระนาดหลายๆ ลูกที่นำมาเจาะรูร้อยเชือกเรียงติดกันในแนวนอนโดยหันส่วนโค้งของผิวลูกระนาดขึ้นด้านบนและเรียกลูกระนาดที่ร้อยเชือกติดกันเหล่านี้ว่า         ผืนระนาด  โดยทั่วไปผืนระนาดจะมีลูกระนาดจำนวน  ๒๑ ลูก บางครั้งก็ใช้ ๒๒  ลูกแล้วแต่ความนิยม
ขั้นที่  ๘  การติดขี้ถ่วงหรือลูกถ่วง
                              ติดขี้ถ่วงหรือลูกถ่วงใต้ท้องลูกระนาด   นำขี้ถ่วงปั้นเป็นก้อนกลมแบน  ลนไฟให้ร้อน เพื่อติดที่ไม้ลูกระนาด   บริเวณใต้ท้องทั้งสองข้างขนาดเท่ากัน   เพื่อถ่วงเสียงให้ได้เสียงตามตัวโน๊ตที่ต้องการ
ขั้นที่  ๙    การทำไม้ระนาด ไม้แข็งและไม้นวม
                                เมื่อเลือกไม้ได้ตามความต้องการแล้ว นำมาผ่าและปรับแต่งให้เป็นท่อนขนาดพอเหมาะเหลาให้มีขนาดประมาณ  ๓๕ เซนติเมตร
๑.   นำตะกั่วมาติดบนหัวไม้ที่เหลาได้ขนาดและน้ำหนัก
๒. ใช้ผ้าเนื้อหยาบพันรอบหัวไม้ประมาณ ๔ รอบ ถ้าต้องการให้หัวไม้แข็ง
        ควรพันผ้าน้อยกว่า ๔ รอบ ใช้กาวลาเท็กซ์ทาริมผ้า
๑.      นำเส้นด้ายมาพันเหมือนตาข่าย ๑ รอบ
๒.    เพิ่มความกว้างของผ้าแล้วพันหนึ่งรอบ
๓.     ติดตะกั่วบนด้านในและด้านนอกของหัวไม้
๔.     เมื่อพันผ้าและพันด้ายครบตามจำนวนตัดผ้าสีเป็นวงกลมติดด้านบนและด้านล่างของหัวไม้และพันด้ายอีกรอบ
๕.     ตัดผ้าขาวและพับริมทั้งสองข้างวัดให้มีขนาดเท่าหัวไม้ระนาด
        ทาด้วยกาวลาเท็กซ์
๖.      นำมาคลึงกับพื้นที่เรียบ  เพื่อให้หัวไม้ที่ทำเสร็จแล้วเรียบเท่ากันทุกส่วน